Religijność Polaków

Przeczytaj również wywiad z  Pawłem Kozackim OP, prowincjałem zakonu dominikanów

Tekst: Marta Tomczyk-Maryon

W roku 2016 Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC* przeprowadził badania statystyczne dotyczące religijności i działalności duszpasterskiej w Polsce. 

Niepokojące zmiany

Najbardziej zastanawiający jest spadek ilości osób, biorących udział w niedzielnej mszy świętej  (dominicantes) i przyjmujących komunię św. (communicantes). Communicantes oblicza się jako odsetek katolików przyjmujących komunię św. w trakcie niedzielnej Eucharystii w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Dominicantes to odsetek katolików uczęszczających na niedzielną  mszę św. w odniesieniu do ogólnej liczby zobowiązanych. Badanie przeprowadzono w dniu 16 października 2016 r. w parafiach katolickich w Polsce. 

W 2016 roku w niedzielnej Eucharystii uczestniczyło 36,7% zobowiązanych katolików, a do komunii świętej przystąpiło 16%. W stosunku do 2015 roku wskaźnik dominicantes spadł o 3,1 pkt. procentowe, zaś wskaźnik communicantes o 1 pkt. procentowy. Jednak, gdy nieco bardziej cofniemy się w czasie, to zauważymy, że w toku 1981 na mszę świętą uczęszczało 51% katolików. Tak więc między rokiem 1981 a 2016 nastąpił spadek ponad 14%. 

Dane różnią znacząco pod względem geograficznym. Najwięcej osób brało udział w mszy świętej w diecezjach: tarnowskiej (66,9%), rzeszowskiej (60,5%) i przemyskiej (56,4%). Najmniej w diecezjach: szczecińsko-kamieńskiej (22,7%), łódzkiej (23,4%) i koszalińsko-kołobrzeskiej (24,4%). Wskaźnik communicantes najwyższy był w diecezjach tarnowskiej (25,3%), opolskiej (21,1%) i zamojsko-lubaczowskiej (20,1%). Najniższy w: sosnowieckiej (10,3%), szczecińsko-kamieńskiej (10,5%) i koszalińsko-kołobrzeskiej (10,5%)/

W 2016 roku odprawiano co niedzielę około 48 tysięcy mszy św. Polscy katolicy najchętniej wybierali nabożeństwa w godzinach porannych pomiędzy 8 a 11.

Sakramenty

Dane dotyczące sakramentów mogą wskazywać, że Polacy pozostają wierni tradycji i dogmatom, tam gdzie są one związane z życiem rodzinnym.

W 2016 w diecezjach obrządku łacińskiego udzielono sakramentu chrztu 374,3 tys. osobom, o 5 tys. więcej niż rok wcześniej. Do Pierwszej komunii świętej w 2016 roku przystąpiło 284,6 tys. osób, o ponad 10 tys. więcej niż w 2015 r. Udzielono również 298,9 tys. sakramentów bierzmowania, o 5 tys. mniej niż w 2015 r. Ponad 75% osób ochrzczonych przyjmuje sakrament bierzmowania. Do sakramentu małżeństwa przystąpiło 136,3 tys. osób, o 2 tys. więcej niż w 2015 r.

Parafie i zakony

W Polsce funkcjonuje ponad 10 tys. parafii, w tym 663 parafie zakonne zgrupowane w 41 diecezjach terytorialnych łacińskich, 2 diecezjach grecko-katolickich oraz Ordynariatu Polowego Wojska Polskiego. Najwięcej parafii znajduje się w diecezji tarnowskiej i krakowskiej. Trzecią diecezją pod względem liczebności parafii jest diecezja poznańska. Natomiast najwięcej parafii zakonnych znajduje się w archidiecezji krakowskiej i szczecińsko-kamieńskiej.

Pod względem liczby mieszkańców największymi diecezjami są katowicka (1,7 miliona mieszkańców), warszawska (1,7 miliona) i krakowska (1,6 miliona).

W 2016 roku do diecezji inkardynowanych było 25 tys. księży. Najwięcej księży było w diecezji tarnowskiej (1559), archidiecezji krakowskiej (1182) i archidiecezji katowickiej (1071).

W roku 2016 działało 2,2 tys. domów zakonnych zgromadzeń żeńskich i 18 tys. sióstr zakonnych. Ponadto w Polsce istnieją 83 klasztory kontemplacyjne, w których modli się 1,3 tys. mniszek. Najliczniejszymi zakonami żeńskimi w Polsce są służebniczki starowiejskie, elżbietanki i szarytki. Liczba polskich zakonników wynosi 11,9 tys.

27% zakonników pełniło posługę duszpasterską za granicą. Najliczniejszymi zakonami męskimi w Polsce są franciszkanie, salezjanie i pallotyni.  

Pomoc dla osób wierzących

W 2016 r. działało 2,4 tys. poradni rodzinnych, w których porad udzielało 1 tys. duszpasterzy, 3,7 tys. doradców. W ciągu roku z porad skorzystało około 102,7 tys. osób.

Zastanawia stosunkowo mała ilość domów samotnej matki, działa ich tylko 31, a z ich pomocy skorzystało 1153 osób. W wielu parafiach w ogóle nie ma takiej instytucji, np. w parafii drohiczyńskiej, gliwickiej, katowickiej, łomżyńskiej, łowickiej, pelplińskiej, siedleckiej, toruńskiej, świdnickiej, wrocławskiej, zamojsko-lubaczowskiej.

Media i publikacje

Dane dotyczące ilości wydawanych publikacji papierowych (np. gazet) i stron internetowych wskazują, że polskie parafie mają jeszcze dużo do zrobienia.

W 2016 roku 32,4% parafii wydawało publikacje w formie papierowej. Własną stronę internetową posiadało 55% parafii. 39% parafii nie posiadało własnej witryny, zaś 6% było w trakcie ich przygotowywania. Parafie najczęściej prowadzą własną stronę internetową w diecezji katowickiej (86%), warszawskiej (81%), najrzadziej w diecezji radomskiej (35%), kieleckiej (37%) i siedleckiej (39%). Własny profil na portalach społecznościowych posiadało roku 17% parafii.

*Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC jest pierwszym w Polsce ośrodkiem badań nad religijnością oraz działalnością duszpasterską. Założony został w 1972 r. przez Stowarzyszenie Apostolstwa Katolickiego (Księża Pallotyni). Współpracuje z Głównym Urzędem Statystycznym oraz Konferencją Episkopatu Polski.