Wielkanoc w kościele greckokatolickim

WIELKANOC U GREKOKATOLIKÓW: Ikonostas w Boguszy Niżnej.

8 kwietnia Kościół greckokatolicki rozpoczął obchody Wielkanocy. Świętowanie Niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego w Kościele rozpoczęło się o świcie jutrznią rezurekcyjną. 

Tekst: Marta Tomczyk-Maryon

Uroczyste świętowanie potrwa trzy dni i, podobnie jak w Kościele rzymskokatolickim, przez cały tydzień będzie miała miejsce oktawa uroczystości Zmartwychwstania Pańskiego, tzw. Jasny Tydzień. W tym czasie drzwi do ikonostasu pozostają cały czas otwarte.

Okres Zmartwychwstania rozpoczyna się w Niedzielę Wielkanocną, nazywaną też Wielkim Dniem. O świcie odśpiewuje się jutrznię wielkanocną (rezurekcyjną). Poprzedza ją procesja wokół świątyni, w której niesiona jest Ewangelia i ikona Chrystusa zstępującego do otchłani, który wyrywa z czeluści zła umarłych.

Celebransi wraz z procesją wiernych zatrzymują się przed zamkniętymi drzwiami świątyni. Kapłan trzy razy stuka krzyżem do drzwi, po czym zgromadzeni wchodzą do środka.  Ikona z wizerunkiem Chrystusa złożonego w grobie, zostaje przeniesiona na ołtarz, gdzie pozostanie do Wniebowstąpienia. W czasie nabożeństwa uroczyście śpiewany jest hymn Chrystus zmartwychwstał i swoją śmiercią zwyciężył śmierć, a pozostającym w grobach darował życie.

Bezpośrednio po jutrzni rozpoczyna się Eucharystia, w czasie której odczytuje się tekst o Słowie z pierwszego rozdziału Ewangelii św. Jana. W tym czasie biją wszystkie dzwony, które milczały od Wielkiego Piątku. Przed zakończeniem Mszy św. kapłan błogosławi artos - chleb pszenny, na którym kładzie się wizerunek Chrystusa zmartwychwstałego. Artos przez cały tydzień jest wystawiony w cerkwiach aż do następnej niedzieli św. Tomasza, tzw. antypaschy. W tym dniu chleb zostanie połamany i podzielony wśród wiernych.

Wielkanoc w Kościołach wschodnich jest również czasem modlitwy za zmarłych, dlatego wierni licznie odwiedzają groby swoich bliskich.

Według zwyczaju drugiego dnia świąt, po Liturgii dzieci i młodzież śpiewają przed cerkwią piosenki o wiośnie i budzeniu się nowego życia. Znana jest też tradycja lanego poniedziałku.

Ikona przedstawiająca zstąpienie Chrystusa do piekła. Dionizy, koniec XV w.

W Polsce Kościół greckokatolicki skupia się w dwóch diecezjach: archidiecezji przemysko-warszawskiej i diecezji wrocławsko-gdańskiej.

Kościół ten jest w jedności z papieżem i uznaje jego prymat.

Różnica w dacie Wielkanocy wynika ze stosowania kalendarza juliańskiego, a nie gregoriańskiego. Sposób wyznaczania daty świąt również jest inny. W Kościele katolickim święta wielkanocne wypadają w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca, w Kościele grekokatolickim musi być spełniony jeszcze warunek: święto nie może wypaść przed wiosennym zrównaniem dnia z nocą, które wiąże się z obchodami Paschy żydowskiej. Dlatego w różnych latach może się zdarzyć tak, że Wielkanoc katolicy i grekokatolicy obchodzą wspólnie lub jest różnica, która może dochodzić nawet do pięciu tygodni. W tym roku różnica wyniosła tydzień.