Pełzająca sekularyzacja? Raport na temat religijności Polaków

Msza św. podczas rekolekcji Biskupów na Jasnej Górze, sierpień 2018. Zdjęcie: KEP

 

 

Katolicka Agencja Informacyjna opublikowała raport na temat religijności Polaków i kierunków działalności Kościoła w Polsce. Dokument opiera się na badaniach różnych instytucji m.in. Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego, CBOS i Narodowego Instytutu Dziedzictwa. W ten ciekawy i użyteczny dla czytelników sposób KAI uczciła 25- lecie swego istnienia.

 

 

Bardziej wierzący, mniej praktykujący

Według opublikowanych danych przynależność do Kościoła katolickiego w Polsce w roku 2017 deklarowało 32 mln 910 tys. osób. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że liczba wszystkich obywateli wynosiła w tym czasie 38 mln 434 tys. to jest to naprawdę dużo i słusznie autorzy raportu podkreślają, że Polacy pozostają nadal społeczeństwem bardzo religijnym.

Silnego przywiązania do katolicyzmu dowodzi także to, że niemal wszystkie nowo narodzone dzieci są w Polsce chrzczone.

Aż 90 procent Polaków deklaruje się jako osoby wierzące. Jednak procent osób regularnie praktykujących i żyjących zgodnie z nauczaniem moralnym Kościoła jest znacząco mniejszy. Około jedna czwarta (37 proc.) uczęszcza regularnie do kościoła, nie akceptuje współżycia przez ślubem i używania środków antykoncepcyjnych.

Badanie pokazuje, że wskaźniki religijności w Polsce spadają, jednak dzieje się to znacznie wolniej niż zlaicyzowanych krajach Europy.  Polskie zmiany w religijności trafnie określa ukuty przez ks. prof. Janusza Mariańskiego termin „pełzająca sekularyzacja”.

 

Gdy zabrakło św. Jana Pawła II…

Zaufanie do Kościoła jako instytucji publicznej w badaniach CBOS w latach 2002 i 2004 pozostawało stabilne (odpowiednio 76 i 75 proc.), w 2008 r. wzrosło do 81 proc., następnie lekko spadło (79 proc. w 2008 r., 78 proc. w 2010 r.). W kolejnych latach badany poziom zaufania powoli, acz systematycznie spadał: w 2016  - 70 proc., w 2017  - 61 proc., a w 2018  - 54 proc.

Poziom religijności Polaków jest zróżnicowany, wiąże się z wiekiem, wykształceniem i miejscem zamieszkania.  Zdecydowanie więcej wierzących i praktykujących jest w grupie osób w starszym wieku, ze średnim wykształceniem, mieszkańców mniejszych miejscowości.

Raport pokazuje interesujące zjawisko polaryzacji: z Kościoła ubywa osób, które można określić jako „religijnie letnie”, natomiast przybywa „zimnych”, natomiast „gorących” jest tyle samo.

Ważną cezurą dla polskiej religijności był rok 2005, gdy odszedł św. Jan Paweł II.

„Najwyraźniejszym tego znakiem jest ponad dwukrotny spadek odsetka ludzi deklarujących się jako wierzący i żyjący zgodnie ze wskazaniami Kościoła i niemal dwukrotny przyrost liczby tych, którzy deklarują wiarę na swój własny sposób. Gdy więc zabrakło Jana Pawła II, religijność znaczącego odsetka Polaków uległa swoistej prywatyzacji” - zauważają autorzy raportu.

 

44 diecezje i 154 biskupów

Po roku 1989 Kościół w Polsce składał się z 27 jednostek terytorialnych, w tym 5 archidiecezji i 22 diecezji. Na mocy papieskiej bulli w roku 1992 powołano 13 nowych diecezji, a 8 dotychczasowych podniesiono do rangi archidiecezji. W 1996 utworzono przemysko-warszawską metropolię obrządku bizantyńsko-ukraińskiego, w składzie z diecezją wrocławsko-gdańską. Kolejne dwie nowe diecezje - bydgoska i świdnicka - powstały w roku 2004.

Obecnie Kościół katolicki w Polsce składa się z 44 diecezji, w tym dwóch Kościoła bizantyjsko-ukraińskiego i Ordynariatu Polowego.

Instytucją wspomagającą biskupów w pełnieniu ich misji duszpasterskiej jest Konferencja Episkopatu Polski. Liczy ona 95 członków. Łącznie z 59 emerytami (seniorami), którzy do KEP już nie należą obecnie jest w Polsce 154 biskupów, w tym 151 obrządku łacińskiego i trzech obrządku bizantyjsko-ukraińskiego. Jest wśród nich 3 kardynałów, 29 arcybiskupów i 122 biskupów. Pełnią oni funkcję: metropolitów - 15 (w tym 1 kardynał), biskupów diecezjalnych - 29 (w tym 1 arcybiskup), biskupów pomocniczych - 51. Ośmiu biskupów mianował jeszcze bł. -Paweł VI, jednego Jan Paweł I, 93 - św. Jan Paweł II, 24 - Benedykt XVI, a 29 - Franciszek.

Jak wskazują autorzy raportu statystyczny polski biskup ma 68 lat, pochodzi z rodziny chłopskiej i ma doktorat z teologii. Wśród urzędujących biskupów średnia wieku ordynariusza diecezji wynosi 64 lata, a pomocniczego - 59 lat. Najstarszym ordynariuszem diecezji jest 74-letni bp Ignacy Dec ze Świdnicy, a najmłodszym 49-letni bp Wiesław Śmigiel z Torunia.

 

Duchowni i osoby konsekrowane

W Polsce jest obecnie ponad 32 tys. osób konsekrowanych. Część z nich pracuje poza granicami kraju. Siostry zakonne w zgromadzeniach czynnych, których jest 17 tys. 858, stanowią najliczniejszą grupę osób konsekrowanych. Sióstr w zakonach kontemplacyjnych jest 1330, a zakonników w instytutach męskich - 11 tys. 613 (9 tys. 200 kapłanów, 1300 braci, 830 kleryków i 264 nowicjuszy), członków Instytutów świeckich - 1250.

 

Msza św. z chrztem dorosłych i posłaniem wieńczącym centralne obchody Jubileuszu na stadionie INEA w Poznaniu Zdjęcie: KEP

 

Ciekawostką, na którą zwracają uwagę autorzy artykułu, jest odradzanie się indywidualnych form życia konsekrowanego znanych ze starożytności, które na przestrzeni stuleci zanikły: w Polsce jest już 250 dziewic konsekrowanych, 300 wdów i jeden pustelnik.

Osoby konsekrowane działają również społecznie i charytatywnie. Prowadzą m.in. ponad 400 przedszkoli, 14 hospicjów i 50 domów opieki. Pomagają one również dzieciom, samotnym matkom, osobom niepełnosprawnym i ubogim. Prowadzą katechezę, zarówno w sposób tradycyjny, jak i poprzez wykorzystanie mediów elektronicznych. W Polsce działają 3 stacje telewizyjne, ponad 42 wydawnictwa i około tysiąca stron internetowych.

Liczba powołań, szczególnie w przypadku sióstr w zgromadzeniach czynnych, znacząco spadła. Autorzy raportu zwracają jednak uwagę, że: „Należy jednak na to zjawisko patrzeć w szerszym kontekście: po II wojnie światowej, a zwłaszcza w latach 70. i 80. XX w. mieliśmy w Polsce do czynienia z ogromnym wzrostem powołań, swoistym „boomem powołaniowym” - spadek, w sensie liczbowym, jest więc raczej powrotem do stanu poprzedniego. Obecne zmiany społeczne i kulturowe są jednak dla zakonów, również w Polsce, sygnałem do odnowy, w duchu potrzeb współczesnego Kościoła. Być może wpłyną one także na powstanie i rozwój nowych form życia konsekrowanego”.

 

Zaangażowanie świeckich

Prawie co dziesiąty katolik prezentuje zaangażowaną postawę, ok. 2,5 mln osób jest członkami różnych stowarzyszeń bądź grup apostolskich. Zdecydowanie większą liczbę w tej grupie stanowią kobiety. Według danych ISKK (Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego) w Polsce jest 1038 organizacji typowo kobiecych, gromadzących 41 tys. członkiń. Kobiety należą też do niemal wszystkich (poza typowo męskimi) wspólnot obecnych w parafiach. Wśród 2,5-2,6-milionowej grupy aktywnych wiernych, kobiet stanowią 1,85 mln, czyli 69 procent.

 

Raport przypomina, że wspólnoty laikatu w Polsce mają długą, nierzadko kilkusetletnią tradycję, która wpisuje się w ruchy europejskie związane np. ze wspólnotami franciszkańskimi i karmelitańskimi. Obok tego powstały również w Polsce inicjatywy rdzennie polskie jak np.  Ruch „Światło – Życie”, zwane Oazami oraz Domowy Kościół, powołany przez ks. Franciszka Blachnickiego czy Ruch Rodzin Nazaretańskich, zainicjowany przez ks. Tadeusza Dajczera.

Kościół odgrywa znaczącą rolę w wolontariacie. Wolontariusze angażują się w liczne i różnorodne projekty: wolontariat hospicyjny, misyjny, inicjatywy Caritas. Parafialne Zespoły Caritas są obecne w blisko połowie parafii, czyli 4,5 tys. z nich. Pracuje w nich ok. 26 tys. wolontariuszy. Działa też 4,2 tys. Szkolnych Kół Caritas. Ponadto na różnych polach kościelnej pomocy społecznej, w ramach szeroko pojętej struktury Caritas, działa ok. 100 tysięcy indywidualnych wolontariuszy.

Autorzy raportu zwracają również uwagę na to, że w ostatnim czasie powstają nowe, interesujące inicjatywy świeckich, które angażują wielu wierzących, również poza granicami kraju. Taką inicjatywa jest np. Orszak Trzech Króli, w którym wzięło udział 1,2 mln osób.

Ważnym czynnikiem jest obecność w przestrzeni publicznej grupy katolikow świeckich, którzy  w swoje pracy zawodowej „inspirują się wiarą i nie wahają się dawać o niej publiczne świadectwo”. Autorzy raportu wymieniają w tym kontekście filmowców, aktorów, piosenkarzy, kompozytorów, wydawców i dziennikarzy, twórców mediów katolickich, portali internetowych”.

 

Duszpasterstwa specjalistyczne

W Polsce, szczególnie po roku 1989 zostały powołane do życia duszpasterza specjalistyczne, które są skierowane do różnych grup wiernych i oferują im posługę i formację uwzględniające np. specyfikę zawodową.  Działają m.in. duszpasterstwo dla rodzin, małżeństw w kryzysie, duszpasterstwo akademickie. Oprócz tego duszpasterstwa różnych grup zawodowych np. policjantów czy nauczycieli. Istotnym aspektem ich działalności jest integracja i formacja, dzięki czemu często są one atrakcyjne również dla osób mniej zaangażowanych w życie Kościoła i mają potencjał ewangelizacyjny.

W Polsce Kościół katolicki jest największą po państwie instytucją pomocy potrzebującym. Działalność dobroczynna jest zorganizowana na trzech poziomach: instytucji diecezjalnych, zakonów oraz organizacji i wspólnot parafialnych.

 W ramach Kościoła działa 835 instytucji charytatywnych. Zdecydowanie największą z nich jest Caritas Polska oraz Caritas diecezjalne, które działa we wszystkich 44 diecezjach. Zakony żeńskie prowadzą 432 instytucje charytatywne, a męskie - 249. Działalności instytucjonalnej towarzyszy mniej sformalizowana działalność kilkudziesięciu katolickich fundacji i ok. 7 tys. charytatywnych zespołów i wspólnot parafialnych. Należy do nich 665 tys. osób.

3 mln osób otrzymuje w Polsce wsparcie od różnych instytucji kościelnych.

Kościelne instytucje charytatywne zatrudniają 33 tys. osób, a w ramach wolontariatu pracuje dalsze 100 tys. Przeciętna charytatywna instytucja katolicka zatrudnia 41 osób na umowę o pracę oraz pomaga jej 112 wolontariuszy. Łączną liczbę godzin przepracowanych rocznie przez wolontariuszy można szacować na 2,8 mln - co daje 1,7 tys. etatów przeliczeniowych.

 

Organizacje kościelne prowadzą m.in.:

• Dla dzieci i młodzieży obciążonych ubóstwem: 92 domy dziecka, 27 domów matki i dziecka, 27 burs, 378 świetlic terapeutycznych, 30 centrów interwencji kryzysowej, 105 podwórkowych klubów, 257 ośrodków kolonijnych, 21 telefonów zaufania i 65 funduszów stypendialnych.
• Dla osób starszych: 160 domów pomocy społecznej, 69 klubów seniora, 67 środowiskowych domów samopomocy.
• Dla osób uzależnionych: 62 punkty konsultacyjne dotyczące problemów alkoholowych, 21 ośrodków terapii uzależnień dla dorosłych, a 10 dla dzieci.
• Dla osób niepełnosprawnych: 116 wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego, 108 warsztatów terapii zajęciowej oraz 18 zakładów aktywności zawodowej, 81 gabinetów rehabilitacyjnych, 16 centrów opieki dziennej i 34 ośrodki wychowawcze.
• Dla bezdomnych: 302 punkty pomocy doraźnej, 286 punktów wydawania odzieży, 121 mieszkań chronionych, 61 schronisk dla kobiet i mężczyzn, łaźnie, przytuliska, ogrzewalnie i noclegownie.
• Dla bezrobotnych: osiem centrów aktywizacji, 12 klubów integracji społecznej, sześć świetlic i 20 spółdzielni socjalnych (łącznie 82 dzieła).
• Dla migrantów i uchodźców: 29 dzieł, w tym 15 diecezjalnych centrów pomocy migrantom i uchodźcom, dwa domy dla repatriantów oraz 12 innych ośrodków.

 

Oprócz tego instytucje kościelne prowadzą 122 stacje opieki medycznej, 63 zakłady opiekuńczo-lecznicze, 61 hospicjów domowych, 40 hospicjów stacjonarnych, 270 jadłodajni, 19 aptek i 21 poradni środowiskowych. Działa również 110 magazynów w ramach programu dystrybucji nadwyżek żywności PEAD i 92 magazyny do przechowywania ubrań i sprzętu.

Największą instytucją pomocy w ramach Kościoła jest Caritas Polska wraz z Caritas diecezjalnymi, które prowadzą przeszło 900 placówek oraz ponad 1100 różnych działań, projektów, akcji – nie tylko w Polsce, ale także poza granicami. Na arenie międzynarodowej Caritas Polska współpracuje z Papieską Radą „Cor Unum”. Jest też członkiem Caritas Internationalis i Caritas Europa.

 

 

Kultura chrześcijańska

Twórcy raportu zwracają również uwagę na kulturę katolicką. Pod tym pojęciem rozumieją nie tylko dzieła: architektoniczne, malarskie, filmowe, literackie czy muzyczne, które odnoszą się do sfery sacrum, ale również te, które „stawiają fundamentalne pytania dotyczące człowieka, jego przeznaczenia, sensu życia, cierpienia, śmierci”.

W związku z tak szerokim rozumieniem kultury katolickiej, kultura ta wychodzi poza ramy Kościoła instytucjonalnego.

Wiele z polskich zabytków - dokładnie 18,5 procent to zabytkowe budowle kościelne. Najnowszy raport Narodowego Instytutu Dziedzictwa, podkreśla, że najlepiej zachowaną grupą zabytków w Polsce są obiekty sakralne.

Specyfiką polską jest również duża ilość muzeów kościelnych - jest ich około 100.

Ważną role w budowaniu kultury katolickiej pełnią różnego rodzaju festiwale, przeglądy i targi. Prezentują one dawną i współczesną kulturę i sztukę chrześcijańską.

 

Szkolnictwo katolickie

Obecnie w Polsce działa 567 szkół katolickich. Najwięcej znajduje się w archidiecezji krakowskiej i w obu stołecznych diecezjach. Po reformie oświatowej w roku szkolnym 2017/2018 działały 263 katolickie szkoły podstawowe, 42 szkoły specjalne, 136 liceów, 18 techników i osiem szkół artystycznych. Uczyło się w nich ok. 67,5 tys. uczniów.

Autorzy raportu przypominają, że rozkwit szkolnictwa katolickiego nastąpil w Polsce po roku 1991, kiedy wprowadzono zmiany w prawie oświatowym.

 

Inauguracja roku akademickiego 2018/2019  na KUL-u. Zdjęcie: KEP

 

W Polsce istnieją również uczelnie katolickie wyższe, w tym uniwersytety i seminaria duchowne.

„Po 1989 r., poza istniejącymi dwoma uniwersytetami katolickimi Katolickim Uniwersytetem Lubelskim oraz Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II w Krakowie, zaczęły też powstawać na państwowych uczelniach wyższych wydziały teologiczne. Było to zjawisko i nowe, i stare. Stare, gdyż przypominało o czasach, gdy o prestiżu uczelni decydował dobry wydział teologiczny. Nowe, bo po 50 latach ustroju komunistycznego, który wyrugował te wydziały z uniwersytetów, są one dziś obecne w większości uniwersytetów w Polsce” - możemy przeczytać w raporcie.

W roku 2017 na dziewięciu wydziałach teologiczny, teologię studiowało 2868 osób. Rok wcześniej było ich 3081. Najwięcej studentów teologii było na UPJPII (831) i UKSW (559).

Autorzy raportu przypominają również, że: „W PRL seminaria duchowne nie były uznawane za wyższe uczelnie i opierały się wyłącznie na prawie kanonicznym. Księża, którzy je kończyli, nie uzyskiwali tytułu zawodowego magistra, chyba że zdobywali je na wydziałach posiadających prawa publiczne. Obecnie alumni seminariów duchownych mogą uzyskać tytuł magistra teologii na podstawie umów o współpracy z kościelnymi szkołami wyższymi oraz z uczelniami państwowymi, w których istnieją wydziały teologii”.

 

Tu możesz przeczytać rozmowę z rektorem jezuickiej uczelni Ignatianum ks. prof. dr hab. Józefem Bremerem SJ

 

W 2018 r. formację na I roku rozpoczęło 620 kleryków, w tym 415 w seminariach diecezjalnych, a 205 w zakonnych. Wszystkich alumnów jest 3015 ‒ mówią dane Konferencji Rektorów Wyższych Seminariów Duchownych Diecezjalnych i Zakonnych w Polsce.

 

Sanktuaria i pielgrzymki

W roku 2015 w Polsce istniało 1050 sanktuariów, w tym 793 maryjne, 126 Pańskich i 131 związanych z kultem świętych. Ok. 500 tych miejsc stanowi regularny cel pielgrzymek. Najważniejszym sanktuarium, o randze sanktuarium narodowego jest Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej na Jasnej Górze. W roku 2017 miejsce to nawiedziło ok. 4 mln. pielgrzymów.

Inne ważne miejsca pielgrzymkowe m.in. Kraków – Łagiewniki (najbardziej międzynarodowe polskie sanktuarium, które każdego roku gości pielgrzymów z ok. 90 krajów świata), Licheń, Kalwarię Zebrzydowską, Sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej na Krzeptówkach, Górę Świętej Anny, Piekary Śląskie czy Gietrzwałd.

Pielgrzymowanie jest w Polsce bardzo popularne, o czym świadczy fakt, że bierze nim udział około 6-7 mln. osób, czyli 15 proc. ogółu ludności. 

 

Tu znajdziesz artykuł o II. Międzynarodowym Kongresie Turystyki Religijnej i Pielgrzymkowej, który odbył się w tym roku w Krakowie

 

Duszpasterstwo polonijne

Duszpasterstwo polonijne prowadzone jest we wspólnotach podstawowych, takich jak: parafia personalna, misja „cum cura animarum” - jako ośrodek duszpasterski dla Polonii z własnym duszpasterzem. W niektórych krajach, gdzie liczba polskich emigrantów jest wyjątkowo wysoka, funkcjonują Polskie Misje Katolickie (Anglia i Walia, Niemcy, Francja). Na czele PMK stoi rektor, a sposób działania regulują umowy między biskupami z Polski i danego kraju.

Instytut Duszpasterstwa Emigracyjnego szacuje, że na całym świecie ok. 2 tys. kapłanów pracuje w duszpasterstwie polskojęzycznym, zaś Msze św. są celebrowane w ok. 1,5 tys. ośrodków. Delegatem ds. Duszpasterstwa Emigracji Polskiej z ramienia Episkopatu jest bp Wiesław Lechowicz.

 

Misje i polscy biskupi na świecie

W tradycyjnych krajach misyjnych posługuje 2004 misjonarzy z Polski, w tym 321 księży diecezjalnych, 938 zakonników i 538 sióstr zakonnych, a także 49 misjonarzy świeckich. Obecni są oni w 99 krajach świata. Oprócz tego 400 kapłanów oraz 357 sióstr z Polski pracuje na terenach byłego Związku Sowieckiego.

W Ameryce Łacińskiej i na Karaibach pracuje najwięcej, bo 805 misjonarzy. Drugim kontynentem, w którym posługuje najwięcej polskich misjonarzy jest Afryka z Madagaskarem – 775.

W 24 miejscach na świecie posługują również biskupi, którzy są Polakami - w Ameryce Łacińskiej i na Karaibach – 11, w Afryce – sześciu, w Azji – dwóch, w Oceanii – trzech, i dwóch w Kanadzie.

Za koordynację działań misyjnych odpowiada Komisja Episkopatu Polski ds. Misji, której przewodniczącym jest ordynariusz diecezji ełckiej bp Jerzy Mazur, werbista.

 

Kościół w Polsce wobec przestępstw molestowania seksualnego małoletnich

Autorzy raportu wskazują, że przestępstwa pedofilii oraz molestowania małoletnich są poważnym problemem społecznym w Polsce. „Według „Raportu o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce opublikowanego przez Fundację „Dajemy Dzieciom Siłę”, 12,4 proc. dzieci i młodzieży między 11. a 17. rokiem życia doświadczyło przynajmniej jednej z form wykorzystania seksualnego”.

Jednak przestępstwa dokonywane na tym tle przez duchownych stanowią prawdopodobnie niewielki promil. Ich sumaryczna liczba w skali ogólnopolskiej ma być ujawniona na początku 2019 r.

W dalszej części autorzy raportu odnoszą się do dokumentu polskiego Episkopatu, regulującego procedury postępowania w tej kwestii, gdzie możemy przeczytać, że „osoby winne naruszeń praw dzieci i młodzieży, niezależnie od pełnionej funkcji lub urzędu [w Kościele], zostaną pociągnięte do odpowiedzialności zgodnie z obowiązującymi normami ustanowionymi przez kompetentną władzę kościelną przy poszanowaniu prawa obowiązującego w Polsce”. Kapłan, który dopuścił się przestępstwa molestowania seksualnego osoby małoletniej jest karany zarówno przez prawo kościelne jak i państwowe.

Pierwsze wytyczne na temat nadużyć seksualnych dokonywanych przez duchownych polscy biskupi przyjęli w roku 2009, osiem lat później zostały one dostosowane do zmian wprowadzonych w polskim prawie. Według polskiego Kodeksu karnego istnieje obowiązek zgłaszania każdego przypadku takiego przestępstwa do państwowych organów ścigania.

W czerwcu 2013 Konferencja Episkopatu Polski powołała na szczeblu ogólnokrajowym koordynatora ds. ochrony dzieci i młodzieży, którym został jezuita o. Adam Żak. Z jego inicjatywy w marcu 2014 r. przy Akademii „Ignatianum” w Krakowie powstało Centrum Ochrony Dziecka.

Centrum spełnia rolę szkoleniową i wychowawczą w zakresie psychologicznym, pedagogicznym i duchowym oraz opracowuje programy prewencyjne dla różnych środowisk duszpasterskich i formacyjnych.

W roku 2017 biskupi przyjęli również dokument na temat zasad prewencji wobec przypadków pedofilii, jakie mogą się zdarzyć w Kościele. Nowością jest tu zobowiązanie kościelnych jednostek wychowawczych oraz grup duszpasterskich dzieci i młodzieży do opracowania i stosowania procedur prewencji nadużyć seksualnych, co podlegałoby kontroli. Owe standardy są obecnie opracowywane i wprowadzane stopniowo przy współudziale osób i grup zaangażowanych w pracę z dziećmi i młodzieżą.

25 sierpnia 2018 roku na zebraniu Rady Biskupów Diecezjalnych na Jasnej Górze podjęto decyzję o tym, że   w każdej polskiej diecezji zostanie opracowany i wdrożony w życie program prewencji przed przestępstwami wykorzystywania dzieci i młodzieży na tle seksualnym. W każdej diecezji ma więc powstać w najbliższym czasie specjalny zespół zajmujący się prewencją. Niektóre diecezje już je posiadają, np. rzeszowska, radomska czy warszawsko-praska. Decyzja ta została potwierdzona na zebraniu plenarnym Episkopatu w Płocku, które odbyło się 26 września tego roku.

 

 

 (na podst. ekai.pl)