Adhortacja „Querida Amazonia”

I-hRG9EahMk.jpg

Zdjęcie: REUTERS

 

„Amazonia wzywa nas do przezwyciężenia ograniczonych perspektyw, pragmatycznych rozwiązań, które pozostają zamknięte we fragmentarycznych aspektach wielkich kwestii, aby poszukiwać szerszych i śmielszych dróg inkulturacji” - napisał Ojciec Święty w Adhortacji „Querida Amazonia”.

 

Papież Franciszek ogłosił Adhortację „Querida Amazonia”, która jest refleksją nad Synodem, jaki odbył się w Watykanie między 6 a 27 października ubiegłego roku. W dokumencie Ojciec święty wyraził cztery „wielkie marzenia” dotyczące Amazonii:

„Marzę o Amazonii walczącej o prawa najuboższych, rdzennych ludów, ostatnich, gdzie ich głos byłby wysłuchany, a ich godność była promowana.
Marzę o Amazonii, która zachowałaby to bogactwo kulturowe, które ją wyróżnia, gdzie jaśnieje w bardzo różnorodny sposób człowiecze piękno.
Marzę o Amazonii, która zazdrośnie strzegłaby zdobiącego ją przemożnego piękna przyrody, obfitującego życia, napełniającego jej rzeki i puszcze.
Marzę o wspólnotach chrześcijańskich zdolnych, by się zaangażować i urzeczywistnić się w Amazonii, do tego stopnia, by dały Kościołowi nowe oblicza o cechach amazońskich” - napisał papież Franciszek.

 

Marzenie społeczne

Pierwsze marzenie, które pojawia się w rozdziale otwierającym dokument, zostało nazwane marzeniem społecznym. Niesprawiedliwość i bieda, która cierpią mieszkańcy Amazonii jest według Franciszka sytuacją niemożliwą do zaakceptowania: „Działaniom ekonomicznym krajowym lub międzynarodowym, które niszczą Amazonię i nie szanują prawa ludów pierwotnych do terytorium i jego rozgraniczenia, do samostanowienia i uprzedniej zgody, trzeba nadać odpowiadające im imię: niesprawiedliwość i przestępstwo”. 

 

Marzenie kulturowe

Drugi rozdział został poświęcony marzeniu kulturowemu, które jest rozumiane jako promowanie Amazonii, jednak bez „kolonizacji kulturowej”, zawłaszczania i wykorzeniania. Ojciec Święty zwrócił uwagę m.in. na szacunek dla innych kultur i poszukiwanie własnych korzeni, które są dla wszystkich ludzi „punktem zakorzenienia pozwalającym nam się rozwijać i reagować na nowe wyzwania”.

 

Marzenie ekologiczne

Trzecie marzenie - nazwane ekologicznym - mówi o trosce o środowisko. Ojciec Święty cytuje tu - a także w innych częściach dokumentu - wiele fragmentów poetyckich, co nadaje tekstowi szczególną literacko-refleksyjną wymowę. Dotyczy to np. fragmentu o roli rzeki Amazonki i szerzej wody w ekosystemie Ameryki Południowej:

 

„Ci, którzy wierzyli, że rzeka jest lassem do zabawy mylili się.
Rzeka jest bardzo delikatną żyłą na powierzchni ziemi. […] Rzeka jest liną, której czepiają się zwierzęta i drzewa.
Jeśli pociągną za mocno, rzeka może wybuchnąć.
Może eksplodować i zbryzgać nam twarz wodą i krwią”. 

 

Oprócz zwrócenia uwagi na rolę edukacji i konkretne działania zmierzające do ochrony przyrody, papież zachęca nas do rozbudzenia zmysłu estetycznego i pokochania natury jako dzieła Stworzyciela:

„Rozbudźmy zmysł estetyczny i kontemplacyjny, jaki Bóg w nas umieścił, a niekiedy godzimy się, by uległ znieczuleniu. Pamiętajmy, że „jeśli się nie uczymy zatrzymywania się, aby podziwiać i docenić piękno, to nic dziwnego, że wszystko staje się przedmiotem wyzysku bez skrupułów” [75]. Z drugiej strony, jeśli nawiążemy jedność z puszczą, z łatwością nasz głos zjednoczy się z jej głosem i zamieni się w modlitwę: „Leżąc w cieniu starego eukaliptusa nasza modlitwa światła pogrąża się w pieśni o wiecznych liściach” [76]. Takie nawrócenie wewnętrzne pozwoli nam płakać za Amazonią i wraz z nią wołać do Pana” - napisał Ojciec Święty.

 1280px-Amazon_CIAT_(2).jpg

 

Marzenie kościelne

Ostatni, czwarty rozdział poświęcony marzeniu kościelnemu rozpoczyna się od słów: „Kościół jest powołany, by iść z ludami Amazonii”. Istotą owego podążania jest „kerygma i miłość braterska”. Kluczową role odgrywa tu również inkulturacja społeczna i duchowa, w której możliwe jest „przyswojenie sobie w jakiś sposób symbolu rodzimego, niekoniecznie kwalifikując go jako bałwochwalczy. Zawsze można wykorzystać mit pełen znaczenia duchowego, a nie zawsze uważać go za pogański błąd. Pewne święta religijne zawierają znaczenie sakralne i są przestrzenią zjednoczenia i braterstwa, chociaż wymagany jest powolny proces ich oczyszczenia i dojrzewania. Prawdziwy misjonarz próbuje odkryć, jakie słuszne dążenia pragną wyrazić się poprzez przejawy religijne, niekiedy niedoskonałe, niepełne lub błędne, i próbuje odpowiedzieć na nie, wychodząc z duchowości inkulturowanej.

Ojciec Święty mówi również o inkulturacji liturgii i posługi, zawracając uwagę na trudności w organizacji Kościoła na tych terenach. Wielkie odległości i brak kapłanów utrudniają dostępność eucharystii.

„W szczególnych warunkach Amazonii, zwłaszcza w jej puszczach i miejscach bardziej odległych, musimy znaleźć sposób na zapewnienie posługi kapłańskiej. Świeccy mogą głosić Słowo, uczyć, organizować swoje wspólnoty, sprawować niektóre sakramenty, szukać różnych dróg wyrażania pobożności ludowej i rozwijać mnóstwo darów, które wylewa na nich Duch Święty. Potrzebują jednak sprawowania Eucharystii, ponieważ „tworzy ona Kościół” [130], i dochodzimy do wniosku, że „nie zbuduje się żadnej wspólnoty chrześcijańskiej, jeśli nie jest ona zakorzeniona w celebracji Najświętszej Eucharystii” [131]. Jeśli naprawdę wierzymy, że tak jest, pilnie trzeba sprawić, aby ludy amazońskie nie były pozbawione tego pokarmu nowego życia i sakramentu przebaczenia”.

Trudności katolików w Amazonii nie prowadzą jednak papieża do postulatu zniesienia lub ograniczenia celibatu, o czym świadczy fragment: „Ta nagląca potrzeba skłania mnie do zachęcenia wszystkich biskupów, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej, by nie tylko krzewili modlitwę o powołania kapłańskie, ale także byli bardziej szczodrymi, ukierunkowując tych, którzy okazują powołanie misyjne, do wyboru Amazonii [132]”.

 

Papież zachęca również do wyświęcenia większej ilości diakonów i większego udziału zakonnych i świeckich w życiu Kościoła. Podkreśla również rolę kobiet w Kościele, które niekoniecznie poprzez instytucjonalne powiazania wspierały i wzmacniały Kościół.

„W Kościele synodalnym kobiety, które w istocie odgrywają kluczową rolę we wspólnotach amazońskich, powinny mieć dostęp do funkcji, jak również do posług kościelnych, które nie wymagają sakramentu święceń i pozwalają im lepiej wyrazić ich własną rolę. Należy pamiętać, że takie posługi wiążą się ze stabilnością, publicznym uznaniem i mandatem od biskupa. Powoduje to również, że kobiety miałyby realny i skuteczny wpływ na organizację, najważniejsze decyzje i kierowanie wspólnot, ale nadal czyniłyby to w stylu właściwym dla ich kobiecego charakteru”.

 

 girl-2896603_960_720.jpg

 

Papieski dokument kończy się piękną modlitwą do Matki Bożej:

 

„Matko życia,
w Twoim macierzyńskim łonie ukształtował się Jezus,
Pan wszystkiego, co istnieje.
Zmartwychwstały, przemienił Cię swoim światłem
i uczynił Cię Królową całego stworzenia.
Zatem prosimy Cię, byś panowała, o Maryjo,
w pulsującym sercu Amazonii.

Okaż się Matką wszystkich stworzeń,
w pięknie kwiatów, rzek,
wielkiej rzeki, która przez nią płynie
i wszystkiego, co drga w jej puszczach.
Chroń swą miłością tę eksplozję piękna.

Uproś Jezusa, by rozlał całą swą miłość
na mieszkających tam mężczyzn i kobiety,
aby umieli ją podziwiać i o nią się troszczyć.

Spraw, by Twój Syn narodził się w ich sercach,
aby jaśniał w Amazonii,
w jej ludziach i jej kulturach,
światłem swego Słowa, pociechą swej miłości,
swym orędziem braterstwa i sprawiedliwości.

Niech w każdej Eucharystii
wznosi się też wielki cud
na chwałę Ojca.

Matko, spójrz na ubogich Amazonii,
bo ich dom jest niszczony
dla nędznych interesów.
Ile bólu, ileż nędzy,
ileż porzucenia i ile arogancji
w tej błogosławionej ziemi,
obfitującej życiem!

Porusz czułość możnych,
bo chociaż czujemy, że jest późno,
wzywasz nas do ocalenia
tego, co wciąż żyje.

Matko o przebitym sercu,
Cierpiąca w Twoich znieważonych dzieciach
i w zranionej przyrodzie,
króluj w Amazonii
wraz z Twoim Synem.
Króluj, aby nikt inny nie czuł się właścicielem
dzieła Bożego.

Tobie ufamy, Matko życia,
nie zostawiaj nas
w tej mrocznej godzinie”.

  

 

Pełen tekst Adhortacji Querida  Amazonia znajdziesz tutaj 

Tu  przeczytasz komentarz dyrektora programowego watykańskich mediów do papieskiej Adhortacji