Dobry algorytm, czyli w Watykanie o sztucznej inteligencji

 

W Watykanie odbyła się konferencja poświęcona sztucznej inteligencji. Na prośbę papieża została ona zainicjowana przez Papieską Akademię Życia. Jej obrady obserwowała nasza reporterka Kathrine Låver, która miała również okazję porozmawiać z uczestnikami.

 

Zdjęcia i relacja: Kathrine Låver Tłumaczenie i redakcja: Marta Tomczyk-Maryon

 

Odbywająca się pod hasłem Dobry algorytm konferencja rozpoczęła się w Środę Popielcową 26 lutego i trwała do 28 lutego 2020. Wzięli w niej udział przedstawiciele Watykanu, specjaliści z zakresu etyki, szefowie czołowych firm komputerowych, takich jak IBM czy Microsoft, a także reprezentanci świata polityki, w tym przewodniczący Parlamentu Europejskiego i dyrektor FAO.

W ostatnim dniu seminarium został podpisany dokument, który jest apelem o stworzenie kodeksu etycznego dla sztucznej inteligencji. Dokument sygnowali: papież Franciszek, Brad Smith - prezes Microsoft, John Kelly III - wiceprezes IBM, David Sassola - przewodniczący Parlamentu Europejskiego  oraz Donqyu Qu - dyrektor FAO.

 

Wielkie nadzieje i równie duże wyzwania

Czy potrzebna jest konferencja na temat sztucznej inteligencji i dyskusja o problemach etycznych związanych z nową technologią? Zdecydowanie tak. Sztuczna inteligencja w coraz większym stopniu wpływa na życie każdego z nas. Innowacyjna technologia oprócz wielu korzyści przynosi również nowe problemy, które będziemy musieli rozwiązać. Jeden z nich może się np. wiązać z samochodami bezzałogowymi. Kto będzie odpowiedzialny, jeśli dojdzie do wypadku takiego pojazdu? I jeszcze trudniejsze pytanie: jaką „decyzję podejmie pojazd”, gdy będzie musiał wybrać między ochroną życia pasażerów a pieszych? Sztuczna inteligencja to ułatwienie życia i szansa na rozwiązanie wielu problemów, w tym zdrowotnych, skoro naukowcy wykorzystują algorytmy do lepszej diagnostyki i opracowania skuteczniejszego leczenia chorób.  Wielkie nadzieje i możliwości wiążą się jednak z zagrożeniami i obawą, o to, że jeśli postęp techniczny nie będzie szedł w parze z postępem moralnym, to może dojść do niebezpiecznych sytuacji.  

 

Zielone światło dla sztucznej inteligencji

W styczniu tego roku rząd norweski przedstawił narodową strategię dotyczącą sztucznej inteligencji z ambicją, aby Norwegia stała się liderem w tej dziedzinie. Komisja Europejska twierdzi, że w latach 2018-2020 zainwestuje 1,5 miliardów euro w rozwój sztucznej inteligencji. 11 lutego 2019 prezydent Donald Trump podpisał rozporządzenie wykonawcze uruchamiające program American AI Initiative, dzięki któremu USA ma pozostać światowym liderem w rozwoju sztucznej inteligencji.  W Polsce w roku 2015 powstało Ministerstwo Cyfryzacji, które wspiera wiele działań związanych ze sztuczną inteligencją. Oprócz tego zainicjowany został projekt Polityki Rozwoju Sztucznej Inteligencji (AI) w Polsce na lata 2019-2027.

 

Nowe techniki nie są narzędziami neutralnymi

W imieniu nieobecnego z powodu choroby papieża jego przemówienie odczytał abp Vincenzo Paglia. Franciszek przyznał, że zmiany wywołane przez rozwój techniki cyfrowej mają charakter epokowy. W papieskim przemówieniu znalazł się wątek kapitalizmu inwigilacji, a więc gromadzenia i wykorzystywania danych konsumentów.  Na podstawie śladów, które pozostawiamy po sobie w Internecie, algorytmy gromadzą dane, które pozwalają kontrolować nasze nawyki dla celów komercyjnych czy politycznych, często bez naszej wiedzy. Franciszek zauważył, że mamy tu do czynienia z asymetrią, bo nieliczni wiedzą o nas wszystko, a my o nich niczego. Może to stanowić zagrożenie dla społeczeństw demokratycznych. Poważne wyzwania wiążą się również ze stosowaniem sztucznej inteligencji w naukach biologicznych.

Ojciec Święty podkreślił, że dziś nie wystarczy już jedynie szkolenie do właściwego korzystania z nowych technik. Nie są to bowiem narzędzia neutralne. Nie można też zdać się na wrażliwość moralną tych, którzy projektują nowe urządzenia i algorytmy. Potrzebujemy instancji, które zapewnią, że uwzględniona zostanie wrażliwość etyczna użytkowników i wychowawców.

 

Bohaterem innowacyjnego rozwoju powinien być człowiek, a nie maszyna

Obradom watykańskiej konferencji przyglądała się nasza reporterka Kathrine Låver, która miała okazję również porozmawiać z uczestnikami konferencji, w tym z przewodniczącym Papieskiej Akademii Życia abp Vincenzo Paglia.

 

– Dlaczego dla papieża Franciszka tak ważne jest, aby Papieska Akademia Życia podjęła temat sztucznej inteligencji?

– Widzimy, że świat, w którym żyjemy przechodzi poważne i szybkie zmiany. Jednym z czynników jest rozwój nowych technologii i nowych sposobów ich wykorzystania. Po raz pierwszy w historii możemy ingerować, manipulować i przekształcać człowieka oraz społeczeństwo w zupełnie nowy, inny sposób niż miało to miejsce wcześniej. Ma to zarówno pozytywne, jak i negatywne strony. Pozytywne aspekty to możliwość leczenia i uzdrawiania dzięki nowej technologii, postęp w medycynie i w badaniach. Negatywna strona to zdolność do zmiany człowieka, na przykład poprzez modyfikację genetyczną. Dlatego niezwykle ważne jest, abyśmy budowali świadomość na temat różnych aspektów tego rodzaju technologii, tak aby człowiek zawsze stał w centrum i abyśmy zachowali ludzką solidarność, wolność i wartość. Musimy zawsze o tym pamiętać i uczyć się na podstawie wielu przerażających wydarzeń w historii świata, aby teraz stworzyć przyszłość, w której nie powtórzymy tych samych błędów.

 

Przewodniczący Papieskiej Akademii Życia abp Vincenzo Paglia

 

– Jaka jest rola Kościoła?

– Rolą Kościoła jest być pielgrzymem, który idzie obok technologii, i który może pomóc światu w budowaniu wspólnej perspektywy, w której dbamy o całą naszą rodzinę i wspólne dobro. Ważne jest, abyśmy rozumieli, co się dzieje i dbali, aby to człowiek był bohaterem innowacyjnego rozwoju, a nie maszyna. Dlatego chcieliśmy zorganizować to seminarium, aby ludzie z różnych środowisk i ośrodków akademickich mogli się spotkać i rozpocząć tę rozmowę. Jest to niezwykle ważne dla kierunku, w którym zmierza świat.

 

– Co dotychczas zrobiła Akademia?

– Zainicjowaliśmy debatę, w której skupiliśmy się na trzech aspektach:

1. Perspektywa etyczna, która zapewni, że nie zostaną opracowane takie algorytmy, które zastąpią lub usuną człowieka.

2. Prywatność i dzielenie się wiedzą. Wszyscy słyszeliśmy o kapitalizmie inwigilacji. To zagadnienie obejmuje prywatność i udostępnianie danych osobowych. Kto wie, co o nas wiedzą i do czego wykorzystywane są nasze dane osobowe? To są pytania, które pojawiają się w tym kontekście.

3. Aspekt prawny. Konieczne jest zdefiniowanie zasad prawnych, aby zapewnić, że punkty pierwszy i drugi będą zgodne z rozwojem regulowanym tymi samymi zasadami dla wszystkich.

 

– W jaki sposób nawiązaliście kontakty się z największymi firmami technologicznymi na świecie?

– Rok temu Brad Smith prezes Microsoftu, skontaktował się ze mną, ponieważ chciał poznać poglądy Kościoła na przyszłe działania firmy. Powiedział, że przyjeżdża do Europy na wycieczkę do Niemiec i chętnie zatrzymałby się w Watykanie. Aby pozostać liczącym się graczem, Microsoft musi stale opracowywać nowe oprogramowanie i technologię. Powiedział, że dzięki nowej technologii mogą pomóc niewidomym widzieć a głuchym słyszeć, tak samo jak Jezus. Technologia koncentruje się na nowych możliwościach, które mogą pomóc człowiekowi, ale ma także strony, które mogą sprzyjać nadużyciom. Problemy te są dobrze znane firmie Microsoft, dlatego ważne jest, abyśmy zainicjowali rozmowy na ich temat. IBM dowiedział się o naszej inicjatywie tutaj w Watykanie i chciał wziąć udział w obradach.

 

 

Między algorytmem a moralnością

Uczestnicy konferencji dyskutowali o różnych aspektach związanych z rozwojem sztucznej inteligencji.

Profesor Felix Hector Rigoli z uniwersytetu Sao Paulo w Brazylii zwrócił uwagę na zagrożenia związane z algorytmami, które mogą prowadzić do dyskryminacji i nierówności. Wypowiedział również zdanie, która zmusza do głębszej refleksji: „Jeśli pozwolimy algorytmom uczyć się od ludzi, podejmą nieetyczne decyzje”.

 

 

Profesor etyki Sandra Alexander z Dubaju  (na zdj. powyżej) zwróciła uwagę na konieczność kontynuowania badań z zakresu etyki, które są niezbędne przy tak szybkim rozwoju techniki.  Odnosząc się do papieskiej encykliki Laudato si powiedziała, że technologia rozwija się w tempie przewyższającym naszą możliwość zrozumienia jej faktycznego wpływu na nasze życie.

 

 

 

Profesor Alexander Filipovic (na zdj. powyżej) z jezuickiej uczelni z Monachium, zapytany o wpływ sztucznej inteligencji wskazał cztery wymiary:

– Po pierwsze: sztuczna inteligencja zmienia świat, ponieważ stajemy się bardziej nacjonalistyczni z powodu dążenia do bycia wiodącym narodem w tej dziedzinie. Przykładem jest tutaj dynamika między Chinami a Stanami Zjednoczonymi. Kilka innych krajów również wskoczyło do tego pociągu.

Po drugie: demokracji przyszłości zagraża komunikacja sfunkcjonalizowana.

Po trzecie: zdobywanie i odkrywanie nowej wiedzy za pomocą sztucznej inteligencji. W kilku przykładach widzieliśmy jak SI można wykorzystać w badaniach, aby uzyskać głębszy wgląd w to, na przykład, jak przebiega choroba.

Po czwarte: zmiany na rynku pracy, na którym coraz więcej miejsc pracy zostanie zastąpionych maszynami. Myślę, że wielu ludzi będzie brakowało odpowiedniej wiedzy, aby wygrać konkurencję z maszynami SI. Tym osobom trudno będzie znaleźć pracę. Przekwalifikowanie i dalsza edukacja są ważnymi kwestiami w tym wymiarze”.

 

 

Przeczytaj więcej:

Przemówienie papieża Franciszka

Definicja sztucznej inteligencji 

Ciekawe artykuły na temat zastosowania sztucznej inteligencji

Interesująca rozmowa na temat kapitalizmu inwigilacji