Dziś Kościół katolicki rozpoczyna okres Wielkiego Postu. Będzie on trwał 40 dni i zakończy się w Wielki Czwartek 18 kwietnia, kiedy rozpoczną się obchody Triduum Paschalnego Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Niedzielę Wielkanocną w tym roku będziemy świętować 21 kwietnia.
Środa Popielcowa rozpoczyna czterdziestodniowy okres refleksji, pokuty i nawrócenia. W tym okresie powinniśmy się w duchowy sposób przygotować do Wielkanocy.
Z liturgii znika radosne „Alleluja” i „Chwała na wysokości Bogu”, a kolorem szat liturgicznych staje się fiolet.
Popiół
Tradycyjnemu obrzędowi posypania głów popiołem lub znaczenia czoła popiołem towarzyszą w Środę Popielcową słowa: „Pamiętaj, że jesteś prochem i w proch się obrócisz” albo „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”.
Sam zwyczaj posypywania głów popiołem na znak żałoby i pokuty znany jest w wielu kulturach i tradycjach. Praktykowali go mieszkańcy starożytnego Egiptu i Grecji. Jego opisu znajdują się również na kartach Biblii.
Liturgiczna adaptacja tego zwyczaju pojawia się jednak dopiero w VIII w. Pierwsze świadectwa o święceniu popiołu pochodzą z X w. W następnym wieku papież Urban II wprowadził ten zwyczaj jako obowiązujący w całym Kościele. Z tego też czasu pochodzi zwyczaj, że popiół do posypywania głów wiernych pochodził z palm poświęconych w Niedzielę Palmową poprzedzającego roku.
Post ścisły
W Środę Popielcową - zgodnie z kanonami 1251-1252 Kodeksu Prawa Kanonicznego - obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych i post ścisły (trzy posiłki w ciągu dnia, w tym tylko jeden - do syta). Prawem o wstrzemięźliwości są związani wszyscy powyżej 14. roku życia, a prawem o poście - osoby pełnoletnie do rozpoczęcia 60. roku życia. Prawo kanoniczne nie nakłada na wiernych natomiast obowiązku uczestniczenia w tym dniu w Eucharystii (chociaż jest to powszechną praktyką, z której nie powinno się rezygnować bez ważnej przyczyny).
Ks. Jan Twardowski
Popielec
Od ciemnej grudki prochu, którą smolisz ręce, Z namaszczeniem rzuconej w Popielcową Środę - Cichutka radość wzbiera. O, rzuć prochu więcej, Na warkocz, na czuprynę, w książeczki, na brodę... Bo przecież od tej grudki - wiosna w drzwiach kościoła.
Będzie więcej spowiedzi i dobrych przyrzeczeń - Wiele rzeczy skradzionych powróci w czas krótki - A wszystko się rozpocznie po prostu od Środy, I właśnie od popiołu... od smolącej grudki.
Jak przeżyć Środę Popielcową?
Inspiracją może być film o. Adama Szustaka, w którym znajdziecie również dużo informacji na temat historii i znaczenia tego dnia.
